بندهای مهم متن و ابیات درس «همنشین» و معنی آنان:

درس چهارم

هم نشین

ديدار يار غايب، دانی چه ذوق دارد؟                  ابری که در بیابان، بر تشنه ای ببارد

میدانی ديدن ياری که غايب بوده، چه ذوقی دارد؟ مثل تشنه ای است که در بیابان باشد و ابری برايش ببارد و سیرابش کند.

آرایه ادبی:

ديدن يار غايب به ابر تشبیه شده است.

چه بسیارند کسانی که لاف دوستی می زنند، امّا در حقیقت گرگ هايی در جامۀ گوسفندان هستند.

انسان های زيادی هستند که ادعای دوستی با ما دارند اما در حقیقت گرگ هايی هستند که در لباس گوسفند پنهان شده اند.

تا توانی می گريز از يار بد                      يار بد، بدتر بود از مار بد

تا می توانی از دوست بد ، دوری کن زيرا دوست بد از مار بد، ترسناک تر است.

آرایه ادبی:

يار بد، بدتر بود از مار بد ß   تشبیه «يار بد به مار»

 يار و مار ß   جناس

مار بد، تنها تو را بر جان زند                  يار بد، بر جان و بر ايمان زند

مار بد، فقط به جسمت آسیب می رساند امّا دوست بد، علاوه بر جسم و جانت، ايمان و اعتقادت را از بین می برد.

با بدان کم نشین که صحبت بد             گرچه پاکی، تو را پلید کند

با افراد بد، هم نشین نباش زيرا هم نشینی با بدان، تو را ناپاک و آلوده می کند هرچند که تو پاک باشی.

آرایه ادبی:

پلید و پاکی ß   تضاد

آفتابی بدين بزرگی را                لکه ای ابر، ناپديد کند

لکه ای ابر، آفتاب به اين بزرگی را پنهان و ناپديد می کند.

مفهوم بیت:

دوستی با افراد بد، انسان را آلوده می کند. بدی های کوچک، می توانند خوبی ها را از بین ببرند.

آرایه ادبی:

آفتاب ß   منظور انسان است

 لکه ابر ß   منظور دوست بد است

هرکه با بدان نشیند اگر نیز طبیعت ايشان در او اثر نکند، به طريقت ايشان متّهم گردد.

انسانی که با افراد بد دوست باشد اگر رفتار ديگران بر روی او اثر نکند به راه و روش آن ها متهم می شود.

پسر نوح با بدان بنشست                     خاندان نبوّتش گم شد

پسر نوح به خاطر هم نشینی با انسان های بد، از خاندان پیغمبری رانده شد و از قداست و بزرگی افتاد.

آرایه ادبی:

نبوّت و نوح ß   مراعات نظیر

بیت به داستان حضرت نوح اشاره دارد  ß  »تلمیح»

سگ اصحاب کهف، روزی چند               پی نیکان گرفت و مردم شد

سگ اصحاب کهف چند روزی به دنبال انسان های نیک رفت و جايگاهی انسانی پیدا کرد.

آرایه ادبی:

بیت به داستان اصحاب کهف اشاره دارد  ß  «تلمیح»

همنشین تو از تو به بايد                       تا تو را عقل و دين بیفزايد

هم نشین تو بايد از تو بهتر باشد تا چیزی به عقل و دين تو اضافه کند.

مفهوم بیت:

دوست انسان بايد باعث رشد عقلی و علم و دين او شود.